Ελευθερια χωρις εξάρτηση

Η γιόγκα της ελευθερίας 

Μια υπαρξιακή θεώρηση μέσα από τα μάτια της γιόγκα και την προσέγγιση της αυτογνωσίας

Στην καθημερινότητά μας, πολλοί από εμάς λειτουργούμε με έναν εσωτερικό αυτοματισμό: σπρώχνουμε μακριά αυτό που δεν θέλουμε και τραβάμε με αγωνία αυτό που επιθυμούμε. Ίσως το κάνουμε για να πετύχουμε έναν στόχο, να αλλάξουμε κάτι μέσα μας ή απλώς για να νιώσουμε καλύτερα. Όμως αυτή η στάση – όσο φυσική και αν φαίνεται – δεν οδηγεί στην απελευθέρωση, αλλά σε μια διαρκή εσωτερική ένταση.

🔍 Η ρίζα του μοτίβου:

Rāga και Dveṣa

Η φιλοσοφία της γιόγκα περιγράφει αυτή τη μηχανική κίνηση μέσα από δύο βασικές έννοιες:

• Rāga (προσκόλληση): η επιθυμία για ηδονή, για αποτελέσματα, για το «θετικό» που θέλουμε να ζήσουμε.
• Dveṣa (αποστροφή): η αποφυγή του πόνου, της δυσφορίας, του «αρνητικού» που δεν θέλουμε να βιώσουμε.

Μαζί με την Avidyā (την άγνοια της πραγματικής μας φύσης), την Asmitā (την ταύτιση με το εγώ) και τον Abhiniveśa (τον φόβο της απώλειας/θανάτου), αποτελούν τα πέντε Kleśas – τις ρίζες της εσωτερικής μας ταραχής, σύμφωνα με τα Yoga Sūtras (2.3):

avidyā-asmitā-rāga-dveṣa-abhiniveśāḥ kleśāḥ

(Τα παθήματα είναι η άγνοια, η ταύτιση με το εγώ, η προσκόλληση, η αποστροφή και ο φόβος του θανάτου.)

Το «τράβα–σπρώχνε» είναι ο μηχανισμός αυτών των παθημάτων: τραβάμε αυτό που νομίζουμε ότι θα μας ολοκληρώσει και σπρώχνουμε αυτό που απειλεί την ταυτότητά μας. Μέσα μας όμως δεν γεννιέται ελευθερία, αλλά σύγκρουση.

🧠 Από τα Sūtras στην Αυτογνωσία: Ο χάρτης των αναγκών

Η γιόγκα μάς διδάσκει ότι η ελευθερία δεν έρχεται όταν τα εξωτερικά πράγματα είναι όπως τα θέλουμε, αλλά όταν σταματά η εσωτερική σύγκρουση. Αυτή η διδασκαλία βρίσκει άμεση ανταπόκριση στη μέθοδο της Ενεργειακής Αυτογνωσίας, όπως διαμορφώθηκε από τον Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ.

Σύμφωνα με τη μέθοδό του, ο άνθρωπος έχει τέσσερις βασικές υπαρξιακές ανάγκες:

• Ασφάλεια
• Αξία
• Απόλαυση
• Ελευθερία

Αυτές οι ανάγκες είναι φυσικές. Το πρόβλημα δεν είναι ότι τις έχουμε, αλλά ότι πιστεύουμε – μέσα από προγραμματισμούς και βιώματα – ότι απειλούνται από εξωτερικές συνθήκες. Αυτό οδηγεί σε προσκόλληση και αποστροφή.

Για παράδειγμα:

• Αν πιστεύω ότι χρειάζομαι να με αγαπούν για να έχω αξία → προσκολλιέμαι στην αποδοχή.
• Αν πιστεύω ότι η αποτυχία με κάνει ανάξιο → αποστρέφομαι κάθε ρίσκο.
• Αν πιστεύω ότι η μοναξιά σημαίνει απόρριψη → τραβάω με αγωνία τη σχέση.

Η προσκόλληση και η αποστροφή λοιπόν δεν είναι απλώς συναισθήματα, αλλά λογικές κατασκευές βασισμένες σε λανθασμένες πεποιθήσεις για το πώς απειλούνται οι ανάγκες μας.

🔄 Η Μετατροπή: Από ανάγκη σε ελεύθερη επιθυμία

Ο στόχος της αυτογνωσίας δεν είναι να καταπνίξει τις ανάγκες ή να καταστείλει τις επιθυμίες. Είναι να μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε τις πεποιθήσεις που συνδέουν την ευτυχία μας με εξωτερικές προϋποθέσεις, και να τις μεταμορφώσουμε με τρόπο ολιστικό — σε δύο παράλληλους δρόμους:

🔹 Πρώτος δρόμος: Η λογική και πνευματική μεταμόρφωση των πεποιθήσεων

1. Αναγνώρισε την ανάγκη που ενεργοποιείται
   (π.χ. ασφάλεια, αξία, απόλαυση, ελευθερία).
2. Εντόπισε την πεποίθηση που σε κάνει να πιστεύεις ότι αυτή η ανάγκη απειλείται
   (π.χ. «δεν είμαι ασφαλής αν δεν έχω έλεγχο», «δεν αξίζω αν δεν με εγκρίνουν»).
3. Αμφισβήτησε την πεποίθηση με λογική, επίγνωση, βιωματική παρατήρηση και πνευματική κατανόηση.
   Ρώτησε:
   
• Είναι αληθινό αυτό;
• Υπήρξαν στιγμές που ήμουν ασφαλής, άξιος ή ελεύθερος χωρίς αυτή την προϋπόθεση;
• Από πού προέρχεται η αξία μου; Είναι εξαρτημένη ή εγγενής;
• Ποια είναι η αληθινή μου φύση σύμφωνα με τις πνευματικές αλήθειες που αναγνωρίζω;

Η μέθοδος μάς καλεί να θυμηθούμε την πνευματική μας ταυτότητα – ότι είμαστε ήδη πλήρεις, άξιοι, αγαπητοί, ελεύθεροι, ακόμα και αν ο νους μας έχει πειστεί για το αντίθετο.

1. Μεταμόρφωσε την ανάγκη σε επιθυμία
   «Το επιθυμώ, αλλά η ευτυχία, η αξία και η ελευθερία μου δεν εξαρτώνται από αυτό.»

🔹 Δεύτερος δρόμος: Η ενεργειακή αποφόρτιση των συναισθημάτων

Παράλληλα με την αλλαγή της πεποίθησης, χρειάζεται να αποφορτίσουμε τα ενεργοβόρα συναισθήματα που έχουν αποθηκευτεί στο σώμα και στο νευρικό σύστημα ως απόκριση κινδύνου.

Τα συναισθήματα φόβου, θυμού, απόρριψης, ανεπάρκειας, ντροπής ή πένθους δεν αλλάζουν μόνο με τη λογική. Απελευθερώνονται βιωματικά και ενεργειακά, μέσα από πρακτικές όπως:

• EFT (Emotional Freedom Technique) – απαλή ενεργοποίηση ενεργειακών σημείων με ταυτόχρονη αποδοχή και εστίαση στο συναίσθημα.
• BSFF (Be Set Free Fast) – απελευθέρωση μέσω ενεργοποίησης του υποσυνείδητου με συγκεκριμένες φράσεις-κλειδιά.
• TAT (Tapas Acupressure Technique) – ήπια ενεργοποίηση με τα δάχτυλα σε ενεργειακά σημεία του κεφαλιού με ταυτόχρονη εσωτερική παρατήρηση.
• Μέθοδος Sedona – απελευθέρωση μέσω ερωτήσεων που φέρνουν αποδοχή και φυσική αποδέσμευση του συναισθήματος.
• Ho'oponopono – καθαρισμός της σχέσης με τον εαυτό και τους άλλους μέσω συγχώρεσης και επανάληψης θεραπευτικών φράσεων.
• Άκου την Καρδιά / Freeze Frame – σύνδεση με το κέντρο της καρδιάς, εξισορρόπηση του νευρικού συστήματος και πρόσβαση στην εσωτερική καθοδήγηση.
• Αναπνοή και κέντρισμα – ρύθμιση του αυτόνομου νευρικού συστήματος και ενεργοποίηση του πεδίου της καρδιάς.
• Εξισορρόπηση ημισφαιρίων – τεχνικές (όπως εναλλασσόμενη ρινική αναπνοή ή σωματικές σταυρωτές κινήσεις) για εναρμόνιση του νευροενεργειακού πεδίου.
• Ενσώματη παρουσία – παραμονή με το συναίσθημα, χωρίς απόρριψη ή αντίσταση, μέχρι να μετασχηματιστεί.

Υπάρχουν πολλές ακόμα τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεμονωμένα ή συνδυαστικά, ανάλογα με την περίπτωση και τη διάθεση του ανθρώπου. Ο συνδυασμός τους συχνά προσφέρει βαθύτερη και σταθερότερη αποφόρτιση, καθώς κάθε μία ενεργοποιεί διαφορετικές πτυχές της εσωτερικής διεργασίας.

Η αποφόρτιση δεν είναι υποκατάστατο της κατανόησης, ούτε η κατανόηση υποκαθιστά την αποφόρτιση.

Μαζί, αυτοί οι δύο δρόμοι – του νου και της ενέργειας – οδηγούν στην απελευθέρωση.

🧘‍♂️ Η στάση της γιόγκα:

Abhyāsa και Vairāgya

Ο Πατάντζαλι δεν μας καλεί να γίνουμε απαθείς, αλλά να ασκηθούμε με σταθερότητα (abhyāsa) και αποδέσμευση από το αποτέλεσμα (vairāgya). Πρόκειται για ένα βαθύ ψυχοπνευματικό reset:

• Δρω χωρίς προσκόλληση.
• Εστιάζω χωρίς να πιέζω.
• Επιθυμώ χωρίς να εξαρτώμαι.
• Υπάρχω χωρίς να απορρίπτω αυτό που είναι.

Αυτή είναι η ύψιστη μορφή ελευθερίας: να παραμένεις εαυτός σου μέσα σε κάθε συνθήκη, δίχως να θυσιάζεις την ησυχία της καρδιάς σου στο βωμό των εξωτερικών επιβεβαιώσεων.

✨ Πρακτική πρόσκληση: Από το "Πρέπει" στο "Θα Ήθελα"

Την επόμενη φορά που νιώσεις πίεση γύρω από κάτι που «πρέπει» να πετύχεις ή να αποφύγεις, κάνε αυτό:

1. Αναγνώρισε: Τι φοβάμαι; Τι κυνηγάω;
2. Ρώτησε: Ποια ανάγκη νιώθω ότι απειλείται;
3. Δες: Ποια πεποίθηση με κάνει να εξαρτώμαι από το αποτέλεσμα;
4. Πες:
   «Το θέλω, αλλά μπορώ να είμαι καλά και χωρίς αυτό. Είμαι ήδη αρκετός. Είμαι ήδη ασφαλής. Είμαι ήδη ελεύθερος.»

Και άφησε το σώμα σου να το νιώσει.

Η ευτυχία δεν έρχεται όταν φτάσεις κάπου.

Έρχεται όταν σταματήσεις να σε κυνηγάς, να σπρώχνεις και να τραβάς με βία και φόβο.
 

Om Prem

Κωνσταντίνος नित्य प्रिया (Nitya Priya)