Εργαστήρι Εσωτερικής Κατεύθυνσης I
Ο Patanzali σήμερα

η δια ζώσης ομάδα μελέτης γίνεται κάθε Τετάρτη απόγευμα στο Χαλάνδρι 
πληροφορίες: 693-7066-045

κατέβασε το υλικό της συνάντησης
& εστιάσου στις ολιγόλεπτες πρακτικές  


1

πρωινή εστίαση

2

απογευματινή εστίαση
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ - Ο Patanjali & η σύγχρονη ψυχολογία

Από τα vritties του Πατάντζαλι στη Συγκινησιακή Πειρατεία του Goldman
και στους Εσωτερικούς Πειρατές του IFS & της Θεραπείας Σχημάτων

Ένα ενοποιημένο μοντέλο ερμηνείας των vṛttis


Ο Daniel Goleman, στο έργο του "Emotional Intelligence" (1995), εισήγαγε τον όρο "συγκινησιακή πειρατεία" (emotional hijacking), περιγράφοντας το φαινόμενο κατά το οποίο η αμυγδαλή του εγκεφάλου καταλαμβάνει προσωρινά τον έλεγχο, παρακάμπτοντας τον προμετωπιαίο φλοιό — δηλαδή την έδρα της λογικής και της ενσυνείδητης επεξεργασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις χωρίς επίγνωση, που συχνά οδηγούν σε πράξεις που αργότερα μετανιώνουμε.

  

Σε κατάσταση συγκινησιακής πειρατείας:

• Το σώμα ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (το "γκαζ" ή το pingala)και διαταράσσεται η αρμονική σχέση του με το παρασυμπαθητικό (το "φρένο" ή το Ida). Έτσι το Αυτόνομο Νευρικό μας σύστημα απορρυθμίζεται.

• Τα εγκεφαλικά κύματα μετατοπίζονται προς πιο αντιδραστικά μοτίβα καθώς και αυτά με τη σειρά τους χάνουν την αρμονική λειτουργία τους. Αυτό επηρεάζει την αντιληπτικότητα μας. Χάνουμε την επαφή με το πλήρες εύρος της πραγματικότητας.

• Το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της καρδιάς χάνει τη συνοχή του. • Το άτομο νιώθει αποσυνδεδεμένο από το κέντρο του — ακριβώς όπως περιγράφει ο Πατάντζαλι στο Σούτρα 1.4 (vṛtti-sārūpyam itaratra): «Αλλιώς, ταυτίζεται με τις διακυμάνσεις του νου».

Η συγκινησιακή πειρατεία δημιουργείται από τα vritties τα οποία επηρεάζουν το νευρικό μας σύστημα. Η εμπειρία καταγράφεται στο σώμα ως 'συναίσθημα'. Το συναίσθημα γίνεται το φίλτρο μέσα παό το οποίο βλέπουμε τον κόσμο. 
Δείτε μια βόλτα στην Αθήνα (ανοίξτε τον ήχο και βιώστε την Αθήνα μας):

Αυτό που ο Goleman περιγράφει ως «πειρατεία», ο Shirzad Chamine το μεταφράζει ψυχολογικά ως εσωτερικούς "σαμποτέρ" (saboteurs). Αυτά είναι εσωτερικά μέρη του εαυτού που ενεργοποιούνται από τα vritties. Τα μέρη αυτά (υποχαρακτήρες) δημιουργήθηκαν στο παρελθόν ως μηχανισμοί άμυνας, αλλά συνεχίζουν να καθορίζουν τη συμπεριφορά μας μέσα από αυτόματες πεποιθήσεις, κρίσεις και φόβους.

Για παράδειγμα:

• Ο Κριτής επιτίθεται στον εαυτό και στους άλλους.

• Ο Αποδοτικός στηρίζει την αξία του ατόμου στην απόδοση.

• Ο Υπεύθυνος νιώθει συνεχώς ενοχές αν δεν φροντίζει τους άλλους.

και αρκετοί άλλοι, όπως ο Καλός, το Θύμα, ο Ορθολογιστής κτλ

Για τους πειρατές αυτούς θα μιλήσουμε αργότερα. Αυτό που κρατάμε σήμερα είναι ότι:
 
- τα εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα (vritties) φιλτράρονται μέσα από τις πεποιθήσεις των πειρατών. 
- το αποτέλεσμα είναι συναισθήματα.
- τα συναισθήματα επηρέαζουν το νευρικό μας σύστημα (συμπαθητικο - παρασυμπαθητικό) 
- το νευρικό μας σύστημα ορίζει (εκτός από την υγεία και την ζωτικότητα μας) και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τον κόσμο και υπάρχουμε σε αυτόν. 

Δείτε πως η συγκινησιακή πειρατεία επηρεάζει τον εγκέφαλο:

Η Θεραπεία Σχημάτων και το Internal Family Systems (IFS): Θεωρίες της Εσωτερικής ΠολυφωνίαςΣτην δυτική σύγχρονη ψυχοθεραπεία η Θεραπεία Σχημάτων (Schema Therapy) και το Internal Family Systems (IFS) αναγνωρίζουν την πολυπλοκότητα της εσωτερικής μας ψυχοδομής, η οποία αποτελείται από επιμέρους μέρη:
• Τα "μέρη" του IFS λειτουργούν σαν εσωτερικοί χαρακτήρες με δικά τους συναισθήματα, πεποιθήσεις και ρόλους. Υπάρχουν οι προστάτες (π.χ. σαμποτέρ ή πειρατές) και τα τραυματισμένα μέρη που προστατεύουν.Η συγκινησιακή πειρατεία, λοιπόν, δεν είναι απλώς μια νευρολογική εκτροπή — είναι η ενεργοποίηση ενός εσωτερικού ρόλου (πειρατής/saboteur/μέρος σχήματος) που προσπαθεί να μας προστατέψει από την απειλή, αλλά εν τέλει μας απομακρύνει από την ουσία μας (Svarūpa) και την ικανότητα να δρούμε από θέση επίγνωσης.

Ο μηχανισμός μέσα από τον οποίο τα ερεθιπσματα την ζωή μας, την υγεία και τις σχέσεις μας είναι το Αυτόνομο Νευρικό μας Σύστημα. 

 Δείτε μια περιγραφή περι τίνος πρόκειται: 

Η Σύνδεση με τα Σούτρας 1.1–1.4Ο Πατάντζαλι μας δίνει τον πυρήνα αυτής της διεργασίας:

• 1.2 yogaḥ citta-vṛtti-nirodhaḥΗ γιόγκα είναι η παύση των ταυτίσεων με τα vṛttis (συναισθηματικές/νοητικές αντιδράσεις, εσωτερικοί πειρατές).

• 1.3 tadā draṣṭuḥ svarūpe 'vasthānamΌταν αυτή η παύση συμβεί, τότε το "κέντρο" (το Self, στο IFS) επανέρχεται στην ηγεσία.

Η τεχνικές αυτορρύθμισης (π.χ. μέσω της καρδιακής συνοχής, της γιόγκικης παρατήρησης, της μέριμνας προς τα μέρη του IFS ή της ενεργειακής εξισορρόπησης), είναι το μέσο με το οποίο το κέντρο ανακτά τον έλεγχο από τους πειρατές.

Αυτό είναι το νόημα της γιόγκα στη σύγχρονη θεραπευτική: μια επιστροφή στο Κέντρο μέσα από τη σοφία του σώματος, του νου και της καρδιάς. Μια σοφία που αναδύεται μέσω της συνειδητηπς εναρμόνισης των τριών αυτών μερών.

Προς το παρόν ασκούμαστε στη συνειδητοποίηση του ότι είναι άλλο τα vritties και άλλο εμείς. Μαθαίνουμε να παρακολουθούμε την επίδραση των σκέψεων μας στο σώμα μας και τη συνείδηση μας και να επαναφέρουμε το σώμα συνειδητά σε εσωτερική ισορροπία.

Ξανά και ξανά, με αγάπη και αποδοχή.

Παράλληλα συνειδητοποιούμε την αξία και το βάθος της αρχαίας τέχνης και επιστήμης της γιόγκα και τον τρόπο που σχετίζεται την σύγχρονη θεραπευτική. Μαθαίνουμε να υπάρχουμε με συνεχή άσκηση και χωρίς προσκόλληση στο αποτέλεσμα. Απλά, να είμαστε εδώ, μαζί με εμάς, να μην μας εγκαταλείπουμε πια και να κάνουμε αυτό που χρειάζεται να κάνουμε όσο πιο συχνα μπορούμε.

Om tat sat

3

Η Τρίτη Ενότητα του βιβλίου «Ο Πατάντζαλι Σήμερα» είναι εκείνη που ασχολείται με το abhyāsa και vairāgya, δηλαδή την άσκηση και την αποταύτιση, και περιλαμβάνει τα Σούτρας 1.12–1.16.


Sūtras 1.12–1.16 – Η Πρακτική Οδός προς την Εσωτερική Ελευθερία

Η ηρεμία του νου, που οδηγεί στην αληθινή όραση, δεν είναι αποτέλεσμα σύμπτωσης· απαιτεί δύο παράλληλες δυνάμεις: σταθερή πρακτική (abhyāsa) και βαθιά αποδέσμευση από τα αντικείμενα του πόθου (vairāgya).

Άσκηση είναι η συνεχής και συνειδητή προσπάθεια να παραμένουμε σε εσωτερική σταθερότητα. Δεν αρκεί μια στιγμιαία απόφαση· χρειάζεται μακροχρόνια επιμονή, συνέπεια, σεβασμός προς τη διαδικασία και καρδιά που τιμά την πρακτική. Τότε μόνο η άσκηση ριζώνει μέσα μας.

Αποδέσμευση δεν είναι άρνηση ή καταπίεση, αλλά βαθιά ελευθερία από την επιθυμία, τόσο για αυτά που βλέπουμε γύρω μας όσο και για όσα μας έχουν υποσχεθεί ή μάθαμε να ποθούμε. Είναι εσωτερική κυριαρχία, όταν η επιθυμία δεν κυβερνά πια τις πράξεις μας.

Η ανώτερη μορφή αποδέσμευσης εμφανίζεται όταν αναγνωρίσουμε την ίδια μας την ουσία, πέρα από κάθε φαινόμενο. Τότε, ακόμη και οι πιο λεπτές επιρροές της φύσης (οι guṇas*) χάνουν την έλξη τους· και ο άνθρωπος στέκει ελεύθερος.



ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ Surtas 1.1-1.16

🔹 Sūtras 1.1–1.16 – Η Είσοδος στο Μονοπάτι της Εσωτερικής Όρασης

1. Η Διδασκαλία Ξεκινά (1.1)
Ο Πατάντζαλι αναγγέλλει: Τώρα αρχίζει η γιόγκα.
Όχι ως θεωρία, αλλά ως προσωπικό κάλεσμα για όσους είναι έτοιμοι να στραφούν μέσα τους.

2. Τι Είναι Γιόγκα (1.2)
Η γιόγκα είναι η παύση των κυματισμών του νου (vṛtti-nirodhaḥ).
Όταν η συνείδηση σταματήσει να ταυτίζεται με τις μεταβολές της, αποκαλύπτεται η ουσία μας.

3. Η Φύση του Εαυτού (1.3–1.4)
Όταν ο νους ησυχάζει, ο άνθρωπος κατοικεί στο κέντρο του.
Όταν όχι, χάνεται στις προβολές του.

4. Οι Πέντε Μορφές της Νοητικής Δραστηριότητας (1.5–1.11)
Ο Πατάντζαλι καταγράφει τις vṛttis – τις κινήσεις της συνείδησης:

  1. Ορθή γνώση

  2. Εσφαλμένη αντίληψη

  3. Φαντασία

  4. Ύπνος

  5. Μνήμη
    Καθεμία μπορεί να είναι είτε υποστηρικτική είτε παρεκκλίνουσα.
    Η ελευθερία ξεκινά όταν αναγνωρίζουμε και παρατηρούμε αυτές τις κινήσεις χωρίς ταύτιση.

5. Ο Δρόμος της Ελευθερίας (1.12–1.16)
Η απελευθέρωση από τις νοητικές μεταβολές απαιτεί δύο δυνάμεις:

  • Abhyāsa – σταθερή και συνειδητή πρακτική

  • Vairāgya – εσωτερική αποδέσμευση από επιθυμίες και προσκολλήσεις

Η αληθινή άσκηση δεν είναι περιστασιακή· είναι ρίζωμα στην παρουσία.
Και η αποδέσμευση δεν είναι άρνηση· είναι ελευθερία από την έλξη των φαινομένων.

Η ανώτερη αποδέσμευση έρχεται όταν ο άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του ως ξεχωριστό από τις επιρροές των guṇas – τις τρεις θεμελιώδεις ποιότητες της φύσης (sattva, rajas, tamas).

💠 Τι Μαθαίνουμε:

  • Η γιόγκα είναι μια εσωτερική στάση, όχι μόνο πρακτική.

  • Ο νους μας είναι σε συνεχή κίνηση — και αυτό μάς απομακρύνει από την ουσία μας.

  • Ο σκοπός δεν είναι να καταργήσουμε τον νου, αλλά να τον ηρεμήσουμε ώστε να αναδυθεί η εσωτερική επίγνωση.

  • Η ελευθερία απαιτεί παρατήρηση χωρίς ταύτιση, επαναλαμβανόμενη πρακτική και βαθιά εσωτερική αποδέσμευση.

  • Δεν ελευθερωνόμαστε από τον κόσμο· ελευθερωνόμαστε από την αντίδρασή μας προς αυτόν.


ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ - Σύγχρονη ψυχολογια: συναισθήματα, ενσώματη εμπειρία και η αντίληψη του κόσμου / άρθρο >>>